Blog het zenuwstelsel en de polyvagaal theorie

𝗗𝗲 𝘁𝗵𝗲𝗼𝗿𝗶𝗲 𝘀𝘁𝗲𝗹𝘁 𝗱𝗮𝘁 𝗼𝗻𝘀 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹 𝗯𝗲𝘀𝘁𝗮𝗮𝘁 𝘂𝗶𝘁 𝗱𝗿𝗶𝗲 𝘃𝗲𝗿𝘀𝗰𝗵𝗶𝗹𝗹𝗲𝗻𝗱𝗲 𝘀𝘆𝘀𝘁𝗲𝗺𝗲𝗻: het sociale zenuwstelsel, het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel.

Het sociale zenuwstelsel is 𝘃𝗲𝗿𝗮𝗻𝘁𝘄𝗼𝗼𝗿𝗱𝗲𝗹𝗶𝗷𝗸 𝘃𝗼𝗼𝗿 𝗼𝗻𝘇𝗲 𝘃𝗲𝗿𝗯𝗶𝗻𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗺𝗲𝘁 𝗮𝗻𝗱𝗲𝗿𝗲𝗻. Het stelt ons in staat om sociale signalen op te pikken, zoals gezichtsuitdrukkingen en stemintonaties, en om empathie en verbondenheid te ervaren. Wanneer het sociale zenuwstelsel goed functioneert, voelen we ons veilig en kunnen we sociaal contact aangaan.

𝗛𝗲𝘁 𝘀𝘆𝗺𝗽𝗮𝘁𝗵𝗶𝘀𝗰𝗵𝗲 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹 𝘁𝗿𝗲𝗲𝗱𝘁 𝗶𝗻 𝘄𝗲𝗿𝗸𝗶𝗻𝗴 𝘄𝗮𝗻𝗻𝗲𝗲𝗿 𝘄𝗲 𝗴𝗲𝘃𝗮𝗮𝗿 𝗼𝗳 𝘀𝘁𝗿𝗲𝘀𝘀 𝗲𝗿𝘃𝗮𝗿𝗲𝗻. Het activeert onze 'vecht- of vluchtreactie', waardoor ons lichaam klaar is om te vechten of te vluchten. Dit kan leiden tot een snellere hartslag, verhoogde ademhaling en een gevoel van angst of spanning.

𝗛𝗲𝘁 𝗽𝗮𝗿𝗮𝘀𝘆𝗺𝗽𝗮𝘁𝗵𝗶𝘀𝗰𝗵𝗲 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹 𝗶𝘀 𝘃𝗲𝗿𝗮𝗻𝘁𝘄𝗼𝗼𝗿𝗱𝗲𝗹𝗶𝗷𝗸 𝘃𝗼𝗼𝗿 𝗼𝗻𝘁𝘀𝗽𝗮𝗻𝗻𝗶𝗻𝗴 𝗲𝗻 𝗵𝗲𝗿𝘀𝘁𝗲𝗹. Het helpt ons om tot rust te komen na een stressvolle situatie. Het vertraagt onze hartslag, verlaagt onze bloeddruk en bevordert een gevoel van kalmte en welzijn.

𝗗𝗲 𝗣𝗼𝗹𝘆𝘃𝗮𝗴𝗮𝗮𝗹𝘁𝗵𝗲𝗼𝗿𝗶𝗲 𝗯𝗲𝗻𝗮𝗱𝗿𝘂𝗸𝘁 𝗵𝗲𝘁 𝗯𝗲𝗹𝗮𝗻𝗴 𝘃𝗮𝗻 𝗵𝗲𝘁 𝗶𝗻 𝗯𝗮𝗹𝗮𝗻𝘀 𝗯𝗿𝗲𝗻𝗴𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲𝘇𝗲 𝗱𝗿𝗶𝗲 𝘀𝘆𝘀𝘁𝗲𝗺𝗲𝗻. Wanneer ons sociale zenuwstelsel goed functioneert en we ons veilig en verbonden voelen, kunnen we beter omgaan met stress en emoties. Als we echter te vaak geactiveerd worden door het sympathische zenuwstelsel en te weinig ontspanning ervaren via het parasympathische zenuwstelsel, kunnen we moeite hebben om met stress om te gaan en kunnen er emotionele en fysieke problemen ontstaan.

Het begrijpen van de Polyvagaaltheorie kan ons helpen om bewuster te worden van hoe ons zenuwstelsel reageert op verschillende situaties en om effectieve strategieën te ontwikkelen om ons welzijn te bevorderen. Het kan ook helpen om beter te begrijpen waarom we bepaald gedrag vertonen en hoe we kunnen werken aan 𝗵𝗲𝘁 𝗵𝗲𝗿𝘀𝘁𝗲𝗹𝗹𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲 𝗯𝗮𝗹𝗮𝗻𝘀 𝗶𝗻 𝗼𝗻𝘀 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹.

 𝗩𝗼𝗹𝗴𝗲𝗻𝘀 𝗱𝗲 𝗣𝗼𝗹𝘆𝘃𝗮𝗴𝗮𝗮𝗹𝘁𝗵𝗲𝗼𝗿𝗶𝗲 𝗯𝗲𝘀𝘁𝗮𝗮𝘁 𝗼𝗻𝘀 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹 𝘂𝗶𝘁 𝗱𝗿𝗶𝗲 𝘃𝗲𝗿𝘀𝗰𝗵𝗶𝗹𝗹𝗲𝗻𝗱𝗲 𝘀𝘆𝘀𝘁𝗲𝗺𝗲𝗻: Het sociale zenuwstelsel, het sympathische zenuwstelsel en het parasympathische zenuwstelsel.

𝟭. 𝗛𝗲𝘁 𝘀𝗼𝗰𝗶𝗮𝗹𝗲 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹: Dit systeem stelt ons in staat om contact te maken en verbinding te voelen met anderen. Het speelt een belangrijke rol in sociale interacties en het ervaren van veiligheid. Het sociale zenuwstelsel stelt ons in staat om sociale signalen waar te nemen, zoals gezichtsuitdrukkingen en stemintonaties, en om empathie te ervaren. Wanneer het sociale zenuwstelsel goed functioneert, voelen we ons veilig en kunnen we sociaal contact aangaan.

𝟮. 𝗛𝗲𝘁 𝘀𝘆𝗺𝗽𝗮𝘁𝗵𝗶𝘀𝗰𝗵𝗲 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹: Dit systeem wordt geactiveerd wanneer we gevaar of stress ervaren. Het bereidt ons lichaam voor op actie door het vrijgeven van stresshormonen zoals adrenaline en cortisol. Het sympathische zenuwstelsel activeert de "vecht- of vluchtreactie", waardoor ons lichaam klaar is om te vechten of te vluchten. Dit kan leiden tot een snellere hartslag, verhoogde ademhaling en een gevoel van angst of spanning.

𝟯. 𝗛𝗲𝘁 𝗽𝗮𝗿𝗮𝘀𝘆𝗺𝗽𝗮𝘁𝗵𝗶𝘀𝗰𝗵𝗲 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹: Dit systeem is verantwoordelijk voor ontspanning en herstel. Het helpt ons om tot rust te komen na een stressvolle situatie. Het parasympathische zenuwstelsel vertraagt onze hartslag, verlaagt onze bloeddruk en bevordert een gevoel van kalmte en welzijn. Het is actief wanneer we ons veilig en ontspannen voelen.

Deze drie systemen werken samen en beïnvloeden elkaar. Wanneer het sociale zenuwstelsel goed functioneert en we 𝗼𝗻𝘀 𝘃𝗲𝗶𝗹𝗶𝗴 𝗲𝗻 𝘃𝗲𝗿𝗯𝗼𝗻𝗱𝗲𝗻 𝘃𝗼𝗲𝗹𝗲𝗻, kan het parasympathische zenuwstelsel actief worden en ons helpen te ontspannen. Als het sympathische zenuwstelsel echter te vaak geactiveerd wordt en het parasympathische zenuwstelsel niet voldoende geactiveerd wordt, kan dit leiden tot problemen met stressregulatie en welzijn.

Het begrijpen van deze drie systemen en hun interacties kan ons helpen om bewuster te worden van hoe ons zenuwstelsel reageert op verschillende situaties en om effectieve 𝘀𝘁𝗿𝗮𝘁𝗲𝗴𝗶𝗲𝗲̈𝗻 𝘁𝗲 𝗼𝗻𝘁𝘄𝗶𝗸𝗸𝗲𝗹𝗲𝗻 𝗼𝗺 𝗼𝗻𝘀 𝘄𝗲𝗹𝘇𝗶𝗷𝗻 𝘁𝗲 𝗯𝗲𝘃𝗼𝗿𝗱𝗲𝗿𝗲𝗻.

 De Polyvagaaltheorie is ontwikkeld door Dr. Stephen Porges en biedt een raamwerk om te begrijpen hoe ons zenuwstelsel reageert op verschillende situaties en hoe dit onze emoties en gedrag beïnvloedt. De theorie benadrukt het belang van het in balans brengen van ons zenuwstelsel om ons welzijn te bevorderen.

𝗘𝗲𝗻 𝗯𝗲𝗹𝗮𝗻𝗴𝗿𝗶𝗷𝗸 𝗰𝗼𝗻𝗰𝗲𝗽𝘁 𝗶𝗻 𝗱𝗲 𝗣𝗼𝗹𝘆𝘃𝗮𝗴𝗮𝗮𝗹𝘁𝗵𝗲𝗼𝗿𝗶𝗲 𝗶𝘀 𝗵𝗲𝘁 𝗶𝗱𝗲𝗲 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲 "𝗽𝗼𝗹𝘆𝘃𝗮𝗴𝗮𝗮𝗹 𝗹𝗮𝗱𝗱𝗲𝗿". Deze ladder toont drie verschillende reacties die ons zenuwstelsel kan activeren, afhankelijk van de mate van veiligheid en dreiging die we ervaren.

𝗗𝗲 𝗲𝗲𝗿𝘀𝘁𝗲 𝗿𝗲𝗮𝗰𝘁𝗶𝗲 𝗶𝘀 𝗱𝗲 "𝘃𝗲𝗶𝗹𝗶𝗴𝗵𝗲𝗶𝗱𝘀𝗿𝗲𝘀𝗽𝗼𝗻𝘀". Dit is wanneer ons sociale zenuwstelsel actief is en we ons veilig en verbonden voelen. In deze toestand kunnen we helder denken, empathie ervaren en sociaal contact aangaan.

𝗗𝗲 𝘁𝘄𝗲𝗲𝗱𝗲 𝗿𝗲𝗮𝗰𝘁𝗶𝗲 𝗶𝘀 𝗱𝗲 "𝘃𝗲𝗰𝗵𝘁- 𝗼𝗳 𝘃𝗹𝘂𝗰𝗵𝘁𝗿𝗲𝘀𝗽𝗼𝗻𝘀". Dit is wanneer het sympathische zenuwstelsel geactiveerd wordt als reactie op gevaar of stress. Ons lichaam bereidt zich voor op actie door het vrijgeven van stresshormonen en het activeren van fysieke reacties zoals een snellere hartslag en verhoogde ademhaling. Dit is een overlevingsmechanisme dat ons in staat stelt om te vechten tegen de dreiging of ervan weg te rennen.

𝗗𝗲 𝗱𝗲𝗿𝗱𝗲 𝗿𝗲𝗮𝗰𝘁𝗶𝗲 𝗶𝘀 𝗱𝗲 "𝗯𝗲𝘃𝗿𝗶𝗲𝘇𝗶𝗻𝗴𝘀𝗿𝗲𝘀𝗽𝗼𝗻𝘀". 𝗗𝗶𝘁 𝗶𝘀 𝘄𝗮𝗻𝗻𝗲𝗲𝗿 𝗵𝗲𝘁 𝗽𝗮𝗿𝗮𝘀𝘆𝗺𝗽𝗮𝘁𝗵𝗶𝘀𝗰𝗵𝗲 𝘇𝗲𝗻𝘂𝘄𝘀𝘁𝗲𝗹𝘀𝗲𝗹 𝗴𝗲𝗮𝗰𝘁𝗶𝘃𝗲𝗲𝗿𝗱 𝘄𝗼𝗿𝗱𝘁 𝗮𝗹𝘀 𝗿𝗲𝗮𝗰𝘁𝗶𝗲 𝗼𝗽 𝗲𝗲𝗻 𝗼𝘃𝗲𝗿𝘄𝗲𝗹𝗱𝗶𝗴𝗲𝗻𝗱𝗲 𝗱𝗿𝗲𝗶𝗴𝗶𝗻𝗴. In deze toestand kunnen we ons verdoofd, geïmmobiliseerd of dissociatief voelen. Dit is een beschermingsmechanisme dat ons helpt te overleven in situaties waarin vechten of vluchten geen optie lijkt te zijn.

𝗛𝗶𝗲𝗿 𝗶𝘀 𝗲𝗲𝗻 𝗲𝗲𝗻𝘃𝗼𝘂𝗱𝗶𝗴𝗲 𝗽𝗼𝗹𝘆𝘃𝗮𝗴𝗮𝗮𝗹 𝗼𝗲𝗳𝗲𝗻𝗶𝗻𝗴 𝗱𝗶𝗲 𝗷𝗲 𝗸𝘂𝗻𝘁 𝗽𝗿𝗼𝗯𝗲𝗿𝗲𝗻 𝗼𝗺 𝘂𝗶𝘁 𝗱𝗲 𝗯𝗲𝘃𝗿𝗶𝗲𝘇𝗶𝗻𝗴𝘀𝗿𝗲𝘀𝗽𝗼𝗻𝘀 𝘁𝗲 𝗸𝗼𝗺𝗲𝗻:

1. Ga zitten of liggen op een comfortabele plek waar je je veilig voelt.

2. Breng je aandacht naar je ademhaling. Adem rustig in door je neus en adem langzaam uit door je mond. Probeer je ademhaling te vertragen en dieper te maken.

3. Richt je aandacht op je lichaam en scan langzaam door je lichaam. Merk op of je ergens spanning, ongemak of stijfheid voelt. Probeer eventuele spanning los te laten door bewust te ontspannen.

4. Verplaats je aandacht naar je zintuigen. Merk op wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt. Probeer jezelf volledig onder te dompelen in de zintuiglijke ervaringen om jezelf in het huidige moment te brengen.

5. Stel jezelf voor dat je omringd bent door liefdevolle en ondersteunende mensen of wezens. Dit kan je familie, vrienden, huisdieren, spirituele gidsen of zelfs denkbeeldige figuren zijn. Stel je voor dat ze je omringen met liefde, steun en bescherming.

6. Breng je aandacht naar je hartgebied en visualiseer een warme en helende energie die uit je hart straalt. Stel je voor dat deze energie je hele lichaam vult en je omhult met een gevoel van veiligheid en geborgenheid.

7. Neem de tijd om in deze staat van ontspanning en veiligheid te blijven. Je kunt zo lang doorgaan als je wilt of totdat je je kalmer en meer gecentreerd voelt.

𝑫𝒆𝒛𝒆 𝒐𝒆𝒇𝒆𝒏𝒊𝒏𝒈 𝒓𝒊𝒄𝒉𝒕 𝒛𝒊𝒄𝒉 𝒐𝒑 𝒉𝒆𝒕 𝒂𝒄𝒕𝒊𝒗𝒆𝒓𝒆𝒏 𝒗𝒂𝒏 𝒉𝒆𝒕 𝒔𝒐𝒄𝒊𝒂𝒍𝒆 𝒛𝒆𝒏𝒖𝒘𝒔𝒕𝒆𝒍𝒔𝒆𝒍 𝒆𝒏 𝒉𝒆𝒕 𝒄𝒓𝒆𝒆̈𝒓𝒆𝒏 𝒗𝒂𝒏 𝒆𝒆𝒏 𝒈𝒆𝒗𝒐𝒆𝒍 𝒗𝒂𝒏 𝒗𝒆𝒊𝒍𝒊𝒈𝒉𝒆𝒊𝒅 𝒆𝒏 𝒗𝒆𝒓𝒃𝒐𝒏𝒅𝒆𝒏𝒉𝒆𝒊𝒅. Het kan helpen om de bevriezingsrespons te doorbreken en je zenuwstelsel te reguleren.

Onthoud dat het oefenen van zelfzorg en het ontwikkelen van veerkrachtige copingstrategieën tijd en consistentie vereist. 

𝗛𝗲𝘁 𝗸𝗮𝗻 𝗻𝘂𝘁𝘁𝗶𝗴 𝘇𝗶𝗷𝗻 𝗼𝗺 𝗱𝗲𝘇𝗲 𝗼𝗲𝗳𝗲𝗻𝗶𝗻𝗴 𝗿𝗲𝗴𝗲𝗹𝗺𝗮𝘁𝗶𝗴 𝘁𝗲 𝗵𝗲𝗿𝗵𝗮𝗹𝗲𝗻 𝗲𝗻 𝘁𝗲 𝗲𝘅𝗽𝗲𝗿𝗶𝗺𝗲𝗻𝘁𝗲𝗿𝗲𝗻 𝗺𝗲𝘁 𝘃𝗲𝗿𝘀𝗰𝗵𝗶𝗹𝗹𝗲𝗻𝗱𝗲 𝘁𝗲𝗰𝗵𝗻𝗶𝗲𝗸𝗲𝗻 𝗼𝗺 𝘁𝗲 𝗼𝗻𝘁𝗱𝗲𝗸𝗸𝗲𝗻 𝘄𝗮𝘁 𝗵𝗲𝘁 𝗯𝗲𝘀𝘁𝗲 𝘃𝗼𝗼𝗿 𝗷𝗼𝘂 𝘄𝗲𝗿𝗸𝘁.

Ik hoop dat deze oefening je kan helpen! Als je nog meer vragen hebt, laat het me dan gerust weten.

Pauline Trum 

Trauma therapeut